Ooggetuige in Papua

Recensie Kameel.nl (Jaap Weerstand)

Op Prinsjesdag 1952 verklaarde koningin Juliana dat “de regering zowel de geestelijke en sociale ontwikkeling van de bevolking van Nieuw-Guinea als de economische vooruitgang van het land zal bevorderen (….) De grondslag zal worden gelegd voor de mogelijkheid, dat de bevolking op den duur in staat zal worden gesteld zelf over haar toekomst te beslissen”. (Blz. 36/37).

En het valt niet te ontkennen: tot 1962 werd er heel hard gewerkt om deze woorden waar te maken. Maar de realiteit werd anders. De Republiek Indonesië deed er alles aan om dit gebiedsdeel in te lijven. Men werd daarbij gesteund door de Verenigde Staten. Nederland kwam onder zware intenationale druk te staan. De Verenigde Staten waren bang dat Indonesië onder president Soekarno terecht zou komen in het communistische kamp. In Nieuw- Guinea vonden infiltraties plaats en tenslotte moest ook de Nederlandse minister van buitenlandse zaken Jozef Luns erkennen dat Nederland geen steun van de Verenigde Staten zou ontvangen op dit punt. Er werd een overeenkomst gesloten in New York waarbij o.a werd besloten dat er in 1969 een volksraadpleging zou worden gehouden. Die kwam er, maar werd door Indonesië zodanig gemanipuleerd dat de uitslag bij voorbaat al vast stond. 1025 Kiesmannen kregen volgens het boek te horen dat hun de tong zou worden uitgesneden als ze voor onafhankelijkheid zouden kiezen. En vanaf dat moment begon de grote neergang van de oorspronkelijke bevolking. Zal het de mensen net zo vergaan als de Aboriginals in Australië en de Indianen in Amerika? Wie zich verzette kreeg te maken te maken met het Indonesische leger en de gevreesde geheime dienst. Mensen van de ‘Organisasi Papua Merdeka’(OPM) werden gemarteld en gedood. "Ooggetuigen in Papua" geeft er schrijnende voorbeelden van.

Ondertussen werd het land economisch wingewest. Enorme stukken oerwoud werden gekapt om plaats te maken voor plantages van oliepalmen. Volgens het boek een oppervlakte zo groot als Portugal! De oliewinning op grote schaal kwam op gang en er werden concesses verleend aan soms buitenlandse maatschappijen om koper, goud en tin te winnen. En niet te vergeten kwam de transmigratie op gang: veel Indonesiërs uit andere delen van het rijk stroomden binnen. En zij maakten en maken in veel gevallen de dienst uit. De Papoea’s werden vreemdelingen in hun eigen land. In veel gevallen werden ze beschouwd als minderwaardig. De gezondheid ging sterk achteruit. Alcoholisme en aids maakten en maken veel slachtoffers.

Toch mogen we ook weer niet zeggen dat Indonesië niets deed voor de bevolking. Met enige regelmaat wordt er veel geld vrijgemaakt ten behoeve van de bevolking. Het boek geeft daar ook wel voorbeelden van. Maar het verschijnsel corruptie komt helaas ook hier voor. En niet alleen Indonesiërs zijn hier gevoelig voor. Wat dit betreft schetst het boek een redelijk evenwichtig beeld.

Aad Kamsteeg kwam het land binnen met een toeristenvisum. Als journalist is het vrijwel onmogelijk. Met een drietal mensen vormde hij een reisgroep, die allemaal het land goed kenen en hem in contacht brachten met de juiste mensen. Van deze reis doet dit boek verslag. Het is vlot geschreven en prachtig uitgevoerd. Fraaie foto’s geven een goed beeld bij de tekst. In aparte kadertjes wordt informatie over het land gegeven. Bij het boek is een DVD gevoegd waarop Papoea’s die hier soms al jaren gedwongen in Nederland wonen hun verhaal vertellen Het verhaal van een helaas vergeten volk dat we in 1952 nog naar zelfstandigheid wilden leiden…

Jaap Weerstand, januari 2015