Het generatieprobleem

In tijden van crisis en heftige maatschappelijke ontwikkelingen worden de tegenstellingen tussen oudere en jongere generaties steeds scherper. Juist op deze momenten kan een nieuwe generatie zich manifesteren op het politiek-culturele vlak.
In Het generatieprobleem keemt Karl Mannheim de gangbare opvattingen over generaties kritisch onder de loep en formuleert hij een genuanceerd alternatief. Of binnen een generatie ook werkelijk een generatiegevoel tot stand komt, waardoor ze als ‘eenheid’ een rol kan gaan spelen in de maatschappij, hangt volgens hem af van de historische omstandigheden en het tempo waarin de samenleving verandert.
Mannheims essay getuigt van grote denkkracht en scherpzinnigheid, en in dat opzicht is het tijdloos. Het generatieprobleem, dat nu eindelijk in het Nederlands is vertaald, omspant alle relevante disciplines - van biologie tot geschiedwetenschap - in een grootse sociologische synthese.

Karl Mannheim (1893-1947) was een Hongaars-Duitse socioloog, die de grondlegger is van de kennissociologie. De oorspronkelijke versie van Het generatieprobleem voltooide hij in 1928.

Over de vertaler: Hans Driessen is vertaler van onder andere Duitse filosofie. Eerder verschenen van hem vertalingen van Nietzsche, Sloterdijk en Schopenhauer. In 2012 verscheen van zijn hand een nieuwe vertaling van Thomas Manns De Toverberg en voor uitgeverij Vantilt vertaalde hij Wetenschap als beroep en Politiek als beroep van Max Weber.

Recensie IZB-Ark

Generaties en hun onderscheidingen

Het generatieprobleem van Karl Mannheim (1893-1947) - grondlegger van de kennissociologie en denker over de betekenis van de sociologie voor opvoeding tot democratie – is een vertoog over het naar schrijvers woorden belangwekkend en ernstig te nemen probleem van de generaties.

Voor inzicht in de opbouw van geestelijke en sociale bewegingen, zo schrijft Mannheim  in dit in 1928 v verschenen essay, is kennis van het generatieprobleem een van de absoluut noodzakelijke gidsen.

Tweeërlei wegen kunnen bij de bestudering van het generatieprobleem worden ingeslagen. De eerste is de vooral Franse en positivistisch georiënteerde benadering waarbij de grensdata van het mens-zijn kwantitatief, in cijfers, worden vastgelegd. De tweede is de Duitse en romantisch-historische vraagstelling, de kwalitatieve benadering, waarbij het probleem wordt verinnerlijkt.

Mannheim zelf wil aan beide benaderingen recht doen en uitgaande hiervan brengt hij op genuanceerde wijze onderscheid aan tussen de begrippen generatiepositionering, generatiesamenhang en generatie- eenheid, een onderscheid dat volgens het instructieve nawoord van Abma het mogelijk maakt ‘generaties te zien als golven van wisselende kracht en richting die,

afhankelijk van de maatschappelijke conjunctuur, elkaar versterken, bestrijden of uitdoven’.

Voor een kleine kring van vakgenoten is dit uiterst geleerd geschreven geschrift een belangrijke uitgave.

O.W. Dubois

November 2013